Lê Phan
(Theo bài của Murong Xuecun, The New York Times)
(Theo bài của Murong Xuecun, The New York Times)
Đó
là lời khuyến cáo của nhà văn Mộ Dung Tuyết Thôn cho thế giới. Trong
một bài đăng trên tờ New York Times, ông đã đặt vấn đề “Coi chừng thành
tích an toàn của Trung Quốc.”
Ông
mở đầu với câu chuyện về Thiên Tân. “Nó như điều mà chúng tôi được nghe
nói là một quả bom hạch nhân sẽ như vậy,” một ông tài xế lái xe vận
tải, kể lại với Thông Tấn Xã Associated Press. Ông này còn lắc đầu bảo:
“Tôi không bao giờ nghĩ là tôi có thể chứng kiến một chuyện như vậy.”
Vào lúc đêm khuya ngày 12 tháng 8 năm 2015 ở hải cảng Thiên Tân, chỉ có
90 miles cách Bắc Kinh, thực sự nó là tiền cảng của Bắc Kinh, một vụ nổ
phá tan một khu nhà kho chứa những hóa chất dễ nổ, làm cho hơn 170 người
thiệt mạng. Nhiều trăm người nữa bị thương.
Các
địa chỉ liên lạc xã hội Trung Cộng bùng lên sự tức giận và thương xót,
nhưng không mấy ngạc nhiên. Nhà văn nói một người bạn bảo ông: “Chuyện
này sẽ xảy ra và rồi lại xảy ra, vấn đề chỉ là khi nào và ở đâu.”
Mười
ngày sau, vào ngày 22 tháng 8 cũng năm nay, một vụ nổ đã bùng lên ở một
xí nghiệp hóa chất ở tỉnh Sơn Đông. Hôm 31 tháng 8, một xí nghiệp hóa
chất khác ở Sơn Đông bùng nổ. Và vào ngày 12 tháng 10, hai tháng sau vụ
nổ ở bến cảng, một cơn hỏa hoạn khác bùng lên ở một kho hàng khác của
Thiên Tân.
Trong
khi đó, có quá nhiều kiến trúc của Trung Quốc đã cho thấy là chả vững
hơn gì một ngôi nhà bằng giấy, sụp đổ, giết những người sống trong đó.
Trong những thí dụ mới nhất, một tòa nhà hai tầng đang được tái thiết ở
Tỉnh Hà Nam sụp đổ vào ngày 30 tháng 10 mang theo 17 sinh mạng.
Mà
ngay cả đến những dự án mà chính quyền gọi là “đại công trình” cũng
không tránh được những tiêu chuẩn yếu kém về xây dựng. Từ năm 2007 đến
2012, 37 cây cầu được loan báo đã sập, cùng với 182 sinh mạng.
Những
thảm họa này đã bị che dấu dưới những hàng tít lớn khoe khoang thành
tích của phép lạ kinh tế Trung Quốc. Chúng là hậu quả của sự đam mê của
chính quyền với các đại công trình cộng với hoạch định thiếu suy nghĩ,
tham nhũng ăn sâu và sự cẩu thả trong xây dựng, kiểm soát và luật lệ.
Với
đồng vốn Trung Cộng đang đổ ra ngoại quốc, lề lối làm việc nguy hiểm
này có nguy cơ bị xuất cảng. Kinh nghiệm của Trung Cộng ở chính cố quốc
phải là một khuyến cáo cho các chính phủ và các công ty. Các công ty
Trung Quốc có thể đưa ra những đơn thầu rẻ nhất cho các dự án hạ tầng cơ
sở cũng như những ngân khoản cho vay dễ dàng hay ngay cả viện trợ,
nhưng kiến trúc của Trung Quốc mang lại những nguy cơ kinh hồn.
Nhiều
toán của các tập đoàn quốc doanh đang chạy đôn chạy đáo trên toàn thế
giới thực hiện các dự án siêu lớn. Ở Sudan, một tập đoàn Trung Cộng đang
xây dựng một đập khổng lồ. Ở Ecuador, cùng với đập nước, Trung Quốc
đang xây dựng một nhà máy lọc dầu. Các công ty Trung Cộng đang xây cầu ở
Cambodia, Bangladesh, Kenya.
Nhưng
riêng việc xây dựng và quản trị các nhà máy hạch nhân ở ngoại quốc là
đặc biệt đáng ngại. Hồi tháng 10, Chủ Tịch Tập Cận Bình và chính phủ Anh
ký những thỏa thuận mở đường cho việc Trung Cộng giúp xây dựng hai nhà
máy điện hạch nhân ở Anh.
Trong
khi đó ở chính Trung Quốc, việc xây dựng nhà máy điện hạch nhân là
những dự án gây tranh cãi, với một số quan sát viên nói là Trung Quốc
không coi an toàn một cách đủ nghiêm chỉnh. Ông Hà Tộ Hưu, một chuyên
gia về hạch nhân và là một đảng viên trung thành của đảng Cộng Sản, đã
bày tỏ không hài lòng trước những điều khoản về an toàn, diễn tả những
kế hoạch đầy tham vọng của chính quyền về hạch nhân là “điên cuồng.” Từ
tất cả những gì chúng ta biết về kiến trúc của Trung Quốc cũng như lề
lối kiểm tra, một tai nạn ở một nhà máy điện hạt nhân của Trung Quốc
cũng là một vấn đề lúc nào và nơi nào thôi.
Không
có lý do gì để chờ đợi những tiêu chuẩn an toàn và phẩm chất kiến trúc
của các dự án do Trung Quốc điều khiển lại cao hơn ở ngoại quốc. Cũng
như ở Trung Cộng, các dự án ngoại quốc sẽ được điều hành bởi những công
ty quốc doanh của Bắc Kinh. Nhiều công nhân được nhập cảng từ những phu
phen người Hoa đưa từ Hoa lục đến, và các quản trị cấp cao đều là những
người được chính quyền Bắc Kinh chỉ định, hay ngay cả cựu viên chức nhà
nước.
Lề lối làm
ăn bê bối này của Trung Cộng không phải là không bị để ý đến. Mặc dầu
người Việt chúng ta đã cười ông Đinh La Thăng, bộ trưởng giao thông vận
tải, nhưng chính ông cũng đã phải công khai chỉ trích một công ty Trung
Cộng vì một loạt những tai nạn lao động ở một công trình xây dựng một
đường hỏa xa cho Hà Nội. Ngân Hàng Thế Giới đã cho vào sổ đen ít nhất 12
công ty Trung Cộng tình nghi gian lận và tham nhũng, cấm họ không được
tham gia các dự án do ngân hàng tài trợ.
Tham
nhũng lan tràn trong hàng lãnh đạo các tập đoàn. Cứ thử lấy trường hợp
của tập đoàn dầu khí Trung Quốc, vốn đang tài trợ cho dự án nhà máy lọc
dầu ở Ecuador. Trong những năm gần đây, một số lớn các viên chức của tập
đoàn, kể cả chủ tịch và kế toán trưởng, đã bị điều tra và tống giam về
tội tham nhũng.
Tuy
tai nạn liên quan đến cẩu thả trong công cuộc kiến trúc không hiếm ở
những nơi khác trên thế giới, nhưng chỉ ở Trung Cộng đặc biệt là cũng
vẫn tai nạn đó xảy ra rồi lại xảy ra nữa. Người ta tiếp tục mất mạng và
tiếp tục mất mạng vì cùng một lý do.
Khi
tai nạn xảy ra, chính quyền Bắc Kinh bèn dở bài bản khẩn cấp, tổ chức
cấp cứu, cứu trợ, đòi câu trả lời, và ở bất cứ mọi lãnh vực, để lộ ra
một mức độ thiếu chuyên môn đến đáng sợ. Trong vụ tai nạn ở Thiên Tân
chẳng hạn, nhân viên cứu hỏa không biết cách nào đối phó với hỏa hoạn
hóa chất. Và trong suốt 10 giờ đầu của vụ nổ, đài truyền hình quan trọng
nhất ở địa phương vẫn còn phát toàn là phim truyện, không hề nói đến vụ
tai nạn này.
Chính
quyền Trung Cộng đã không học được một tí gì trước những tai nạn thường
xảy ra. Khả năng của chính quyền chỉ thấy trong việc kiểm soát thông
tin: Dấu sự thật, cấm báo chí tường thuật và nhanh chóng đóng cửa các
trương mục liên lạc xã hội nào bị tình nghi phổ biến điều mà chính quyền
gọi là “tin đồn.” Những chỉ thị của nhà nước luôn được diễn tả là “sáng
suốt” và các gia đình nạn nhân luôn luôn “ổn định tâm lý.” Mỗi tai nạn
lại là một cơ hội cho chính quyền tự khen mình. Trong khi đó bài học
không được học và trách nhiệm không ai nhận.
Đối
với nhiều viên chức nhà nước, việc bành trướng của các tập đoàn Trung
Cộng ở ngoại quốc có nghĩa là họ gia tăng lợi tức. Chính phủ Trung Quốc
đã nới rộng rất nhiều đầu tư ở ngoại quốc, nhưng lợi nhuận, chúng ta có
thể dự đoán một cách khá chắc chắn, sẽ chỉ đến tay các viên chức và gia
đình của họ. Rất hiếm khi có một kiểm toán thực sự về các dự án này, vốn
chẳng mang bao nhiêu lợi nhuận cho dân chúng Hoa lục.
Và
nhà văn kết luận “Nhân dân Trung Hoa đã phải trả cái giá mắc nhất cho
hệ thống sai trái này. Nay lối xây dựng và quản trị Trung Quốc đang đi
toàn cầu, không hiểu thế giới sẽ phải trả cái giá như thế nào?”
Nhà
văn Mộ Dung Tuyết Thôn, mà cuốn tiểu thuyết mới nhất xuất bản bằng
tiếng Anh mang cái tên “Nhảy múa trong bụi đỏ,” đã nổi tiếng nhiều năm
chỉ trích chính quyền về tham nhũng và kiểm duyệt truyền thông và cũng
đã nhiều lần bị khó dễ với chính quyền. Ông đã nổi tiếng nhờ phổ biến
sách online và những bài viết cho báo chí ngoại quốc. Trong một bài viết
cho tờ Aftenposten, tờ báo đứng đắn nhất của Na Uy, ông kể lại về
“những cách kỳ quái người ta chết trong khi đang bị giam giữ” như sau:
Ít nhất có một người bị nói là “chết trong khi đang chơi đi trốn đi
tìm,” ít nhất một trường hợp khác bị nói là “chết trong khi đang uống
nước” và ít nhất một người bị nói “chết trong khi đang nằm mơ!”
Lời khuyến cáo của ông rất nghiêm chỉnh nhưng không biết có chính phủ nào để ý đến không. Ở
Anh quốc, ít nhất dự án điện hạch nhân là làm chung với Tập đoàn EDF
(Électricité de France) của Pháp, một công ty điện có nhiều kinh nghiệm
nhất về điện hạch nhân ở Âu Châu. Nhưng còn những dự án ở các quốc gia
khác như dự án khổng lồ ở Vũng Áng ở Việt Nam thì không biết hậu quả còn
di hại đến mức nào?
__._,_.___
Posted by: "Patrick Willay" <pwillay@orange.fr>
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen