Trả lời RFI, Luật sư Trần Vũ Hải cho biết « giới luật sư sẽ phản ứng mạnh mẽ hơn nữa »,
nếu bộ Công an không điều chỉnh điều 38 của Thông tư nói trên trước
ngày 26/08. Nói về Thông tư 28 của bộ Công an cũng là dịp để nhắc một
thực tế, tại Việt Nam hoàn toàn vắng bóng chế tài pháp lý để bảo vệ các
luật sư trong khi hành nghề. Luật sư Trần Vũ Hải nêu bật "tình trạng chênh vênh về pháp lý", hết sức bất công đối với các luật sư. Trong khi có rất nhiều chế tài quy định xử phạt các sai phạm của luật sư, thì không
hề có chế tài nào đối với các hành vi cản trở hoạt động của luật sư, hay không tạo điều kiện cho luật sư hoạt động.
Bộ Công an cần sửa Thông tư 28 trước ngày 26/08
RFI : Thưa
luật sư, như Luật sư biết, bộ Công an Việt Nam vừa ban hành một thông
tư hướng dẫn công việc điều tra hình sự của ngành công an, trong đó có
quy định liên quan đến vai trò của các luật sư. Xin Luật sư cho biết các
nhận định của Luật sư.
Luật sư Trần Vũ Hải :
Liên đoàn Luật sư đã làm việc với
bộ Công an một lần, đã nêu vấn đề này ra trong cuộc họp với Chủ tịch
Nước Trương Tấn Sang hồi đầu tháng 8, và hôm qua, khi một đoàn của Ban
chỉ đạo Cải cách tư pháp đến làm với Liên đoàn Luật sư, thì Liên đoàn
Luật sư đã một lần nữa lại nêu ra (việc này). Theo nhận định của chúng
tôi, điều 38 Thông tư 28 gây bất lợi cho các luật sư và các luật sư
không có cách nào hơn là phải phản đối, không chấp nhận điều khoản vô
hiệu hóa vai trò của luật sư trong giai đoạn điều tra.
Theo
thông tin chúng tôi được biết, ông Bộ trưởng bộ Công an đã nhận được
kiến nghị và những tham mưu từ cấp dưới chuyển lên, và theo thông tin
không chính thức, thì ông Bộ trưởng cũng đã đồng ý
rằng phải sửa đổi Thông tư này càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, mấy ngày
vừa qua, ngành Công an kỷ niệm ngày thành lập của mình, nên có thể có
những thiếu sót nào đó trong việc chậm ra văn bản. Tôi tin rằng họ sẽ
phải điều chỉnh sớm Thông tư 28 này, thậm chí còn nhiều điều khoản khác
cũng phải được điều chỉnh. Nhưng trước mắt, đối với giới luật sư, theo
tôi, phải điều chỉnh điều 38 trước ngày 26/08/2014. Nếu không, các luật
sư sẽ bị gây rất nhiều khó khăn, hoặc bị vô hiệu hóa trong giai đoạn
điều tra, như chúng tôi đã thường xuyên chứng kiến.
Nếu
Thông tư này có hiệu lực, sẽ hợp pháp hóa việc gây cản trở khó khăn,
thậm chí đe dọa nghề nghiệp luật sư của chúng tôi.
Chúng tôi hy vọng rằng bộ Công an sẽ có quyết định sớm trước ngày
26/08. Còn nếu để sau ngày 26/08, tôi e rằng giới luật sư sẽ phản ứng
mạnh mẽ hơn nữa, và sẽ có nhiều biến chuyển bất ngờ.
Một số điểm tích cực và những điều cần bàn thêm của Thông tư 28
RFI : Luật sư có nói đến còn có một số điều khoản khác ?
Luật sư Trần Vũ Hải :
Còn các điều khoản khác liên quan đến ngành kiểm sát, liên quan đến
triệu tập công dân, liên quan đến vai trò của công an cấp xã… Có
khá nhiều vấn đề.
Tuy
nhiên, tôi cũng nói thêm rằng, thực ra Thông tư 28 này cũng có một số
điểm tích cực, có một số điều khoản cấm các điều tra viên không được
tiếp xúc, dưới mọi hình thức, với người nhà của đương sự, trong một vụ
án. Tiếp xúc (được phép) phải ở những chỗ chính thức, ở cơ quan điều
tra, hoặc cơ quan công an, ủy ban xã… Tức là không được phép uống bia la
cà, đến nhà riêng… Ví dụ, có vụ mà chúng ta biết là ông Dương Chí Dũng
đến thăm ông Phạm Quý Ngọ (Thứ trưởng bộ Công an, Thủ trưởng Cơ quan
Cảnh sát điều tra - ndr) nhiều lần tại nhà riêng…
(Dù)
thông tin ấy cũng có những điểm tích cực, nhưng dưới góc độ hành nghề
luật sư chúng tôi không chấp nhận được, vì (các điều khoản như điều 38)
có thể
vô hiệu hóa luật sư, nghề luật sư của chúng tôi.
RFI : Nếu điều 38 trong Thông tư 28 được sửa đổi theo đề nghị của Liên đoàn Luật sư, thì sẽ nên theo hướng thế nào ?
Luật sư Trần Vũ Hải :
Tôi cho rằng phải hủy bỏ điều này. Và (bộ Công an) phải thống nhất với
Liên đoàn Luật sư là quy định như thế nào. Theo tôi là, phải quy định
theo hướng tạo điều kiện cho luật sư.
Thứ
nhất, cơ quan điều tra phải tạo điều kiện cho luật sư hoạt động. Thứ
hai, các điều tra viên không
được phép cản trở hoạt động của luật sư. Và thứ ba là, cho dù điều tra
viên hay luật sư làm sai, thì đều có chế tài xử lý, nhưng chế tài xử lý
như thế nào, thì Thông tư này không thể thi hành được, mà phải là một
quy định khác.
Vì sao điều 38 rất nguy hiểm cho các luật sư ?
RFI : Vậy thì, một khung pháp lý theo hướng đúng sẽ phải xử lý ra sao mối quan hệ giữa điều tra viên và luật sư ?
Luật
sư Trần Vũ Hải : Tôi cũng muốn nói thêm rằng, đáng tiếc là hiện nay
Thông tư chưa nói rằng việc các điều tra
viên cản trở hoạt động của luật sư – điều mà luật sư nào cũng cảm thấy
hàng ngày, hàng tuần, hàng năm, bất kỳ vụ án điều tra nào cũng bị cản
trở. Việc xử lý các điều tra viên đó, đáng nhẽ phải được quy định trong
Thông tư này. Vì bộ Công an có quyền kỷ luật những người do mình quản
lý.
Cho
đến giờ phút này, theo nghiên cứu của chúng tôi, Luật, Pháp lệnh, Nghị
định, Thông tư (ở Việt Nam) chưa có quy định nào đưa ra hướng xử lý các
điều tra viên cản trở hoạt động hành nghề của luật sư trong rất nhiều
tình huống. Chưa có, thì lẽ ra Thông tư này phải quy định. Thứ hai là,
đối với trường hợp các luật sư sai. Thì điều này, đã có quy định trong
Bộ luật Hình sự,
nếu anh sai, thì có thể bị khởi tố, hoặc báo cáo lên Liên đoàn Luật sư,
hoặc đoàn luật sư sở tại. Sai như thế nào, để đơn vị đó sẽ quyết định
xử lý theo Luật luật sư hoặc là… Còn cái quyền lớn nhất của anh (của bộ
Công an) hiện nay là thu hồi giấy chứng nhận luật sư, giấy chứng nhận
bào chữa. Cá nhân tôi cho rằng quy định đó cũng không hợp lý, cơ quan
điều tra, cơ quan pháp luật không thể có quyền thu hồi giấy chứng nhận
này. Nhưng bởi vì hiện nay luật đã quy định rồi. (Theo quy định này),
nếu luật sư vi phạm, thì… Mà việc vi phạm phải là rõ ràng, không cần
điều tra thêm.
Còn
hiện nay, Thông tư 28 với điều 38 này muốn các điều tra viên có quyền
điều tra luật sư để
thu thập chứng cứ, thế thì nguy hiểm lắm. Ví dụ, hôm nay, tôi đến Biên
Hòa, tôi đang nói chuyện với các bị can, họ (nhân viên điều tra) có thể
theo dõi tôi, họ có thể ghi âm tôi, ghi hình tôi trong các cuộc nói
chuyện ấy, mà có khi cũng chẳng liên quan gì đến vụ án. Nhưng bởi vì họ
(có thể) cho rằng, tôi nói với các bị can rằng là phải A, B, C, D… (phải
thế này, thế kia). Nhưng họ bảo (dựa trên điều 38 Thông tư 28), do
chúng tôi lo như thế, chúng tôi có quyền ghi âm, ghi hình và các biện
pháp khác…. Cho nên chúng tôi cho rằng, điều 38 quy định quyền điều tra
của điều tra viên đối với luật sư phải hủy bỏ hoàn toàn.
RFI : Trên
truyền
thông tại Việt Nam, có ý kiến là nên thực hiện việc thu âm, ghi hình
các buổi điều tra viên làm việc với bị cáo, với sự có mặt của luật sư. Ý
kiến của Luật sư về chuyện này ?
Luật sư Trần Vũ Hải :
Tôi nghĩ rằng ghi âm, ghi hình là điều đã được ghi trong Bộ luật Tố
tụng hình sự. Việc ghi âm, ghi hình chúng tôi không phản đối. Nhưng đây
là điều bắt buộc cho tất cả, hay điều này cần thiết cho những lúc nào,
cũng là một chuyện. Hồi xưa, tôi nhớ, khi tôi học ở Đức, tôi không biết ở
Pháp thì thế nào, điều tra viên đã ghi âm rồi. Ghi âm, ghi hình hồi xưa
tốn kém, bây giờ không tốn kém nữa.
Luật
Tố tụng cho phép điều ấy, nhưng chưa bắt buộc. Nhưng anh đã ghi âm, ghi
hình rồi, anh phải công khai cho đương sự biết là hôm nay ghi âm và ghi
hình. Và việc này cũng phải lập biên bản theo luật, để tránh trường hợp
anh ghi âm, ghi hình, nhưng anh lại cắt đi một số câu và giữ lại những
câu nào có lợi cho anh. Ghi âm, ghi hình phải có lưu trữ hợp lệ và chính
xác.
Hoạt động của luật sư tại Việt Nam hoàn toàn không có chế tài bảo vệ
RFI : Thưa Luật sư, vụ Thông tư 28 này, và đặc biệt là điều 38 liên quan đến các luật sư, dường như cho thấy hệ thống pháp lý
Việt Nam còn ở trong trạng thái rất kém hoàn thiện trong vấn đề bảo vệ các luật sư khi hành nghề ?
Luật sư Trần Vũ Hải :
Như chúng tôi đã nói, Luật Luật sư quy định cấm cản trở hoạt động hành
nghề của luật sư, nhưng lại không có một điều luật nào, nghị định nào,
thông tư nào, pháp lệnh nào, nói rằng, xử lý những hành động, hành vi
cản trở hoạt động của luật sư. Không có ! Tức là không có chế tài !
Cho
nên, (tình trạng này) khuyến khích cho những người, các cơ quan tố tụng
- và cả các cơ quan khác chứ không chỉ cơ quan tố tụng - không tôn
trọng hoạt động của luật sư. Vì họ
không bị chế tài xử lý. Trong khi, trong các nghị định xử phạt trong tư
pháp, lại có rất nhiều quy định xử phạt luật sư. Chúng tôi cho rằng
điều này không công bằng. Họ biến luật sư – vốn là một trong những người
góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ các quyền công dân, con người – trở
thành đối tượng có thể dễ dàng bị xử phạt. Trong khi những người xâm
phạm đến hoạt động của luật sư lại không có chế tài, mặc dù những hành
vi như vậy bị luật cấm.
Cho
nên luật sư Việt Nam ở trong tình trạng chênh vênh về pháp lý. Họ đấu
tranh, nhưng có thể vì sơ xuất nào đó, mà bị phạt rất nặng. Còn nếu ai
có tìm cách cản trở họ thì sẽ… cùng lắm là « rút kinh nghiệm ». Ví dụ như Liên đoàn Luật sư có hàng chục vụ đưa lên, nhưng không thấy có kỷ luật các điều tra viên. Họ chỉ
« rút kinh nghiệm » thôi. Chúng tôi muốn nói rằng, « rút kinh nghiệm» nhiều lần quá, các luật sư cũng chán không nói, không gửi khiếu nại lên. Mỗi lần « rút kinh nghiệm »
là một số phận con người. Vì ví dụ như chúng tôi muốn tiếp cận ngay các
bị can, bị cáo, nhưng cái (thời gian chờ đợi ?) có thể kéo dài hàng
tháng, hàng năm trời, có thể ảnh hưởng đến việc điều tra vụ án, và có
thể đến cả số phận (con người). Có thể các bị can, bị cáo trong tinh
thần hoảng loạn, bị đàn áp, có thể họ tự tử, hoặc là họ có những lời
khai bậy ảnh hưởng đến người khác…
Tôi
muốn nhấn mạnh rằng, việc
của chúng tôi không chỉ là các hoạt động riêng của chúng tôi mà bảo vệ
công lý, giảm bớt tình trạng sai lệch trong hoạt động tư pháp, vi phạm
quyền con người, cũng như có ảnh hưởng xấu khác trong các vụ án.
Cần quy định pháp lý xử phạt các hành vi cản trở luật sư
RFI : Xin Luật sư cho biết, chế tài nào để bảo vệ được việc hành nghề của các luật sư tại Việt Nam ?
Luật sư Trần Vũ Hải :
Theo tôi, lẽ ra phải có (một) nghị định của chính phủ liệt kê được các
hoạt
động nào được coi là cản trở hoạt động của luật sư. Phải liệt kê các
hoạt động xảy ra thường xuyên. Ví dụ như : chậm cấp giấy chứng nhận bào
chữa, không bố trí cho luật sư gặp bị can, bị cáo, không cho đọc tài
liệu, dọa dẫm luật sư, hoặc thúc ép bị can, bị cáo từ chối luật sư, hoặc
khi ra tòa các kiểm sát viên không tranh luận với luật sư cũng là cản
trở hoạt động của luật sư… Bởi vì hoạt động của luật sư là phản biện, mà
khi chúng tôi phản biện rồi, anh không phản biện, tranh luận lại, thì
không những cản trở mà anh còn khiến các hoạt động của chúng tôi thành
vô ích.
Tôi
nghĩ rằng, phải có một nghị định của chính phủ, hoặc quy định nào đó,
ghi rõ hành vi
nào là hành vi cản trở luật sư. Mà tốt nhất, mỗi hành vi là một mức xử
phạt. Ví dụ như phạt tiền, xử lý kỷ luật, thậm chí có thể truy tố trách
nhiệm hình sự. Hoặc bồi thường cho đương sự, hoặc bồi thường cho luật
sư, vì những chi phí mà họ lẽ ra không phải chi phí. Ví dụ như tôi đang
làm việc với vụ án này, phải đi lại rất nhiều lần, mỗi lần đi tốn kém
hàng chục triệu đồng, vì đi lại nhiều. Người điều tra viên cản trở hoạt
động của luật sư phải có trách nhiệm bồi thường, nếu luật sư chứng minh
được rằng là họ không làm đúng, không tạo điều kiện.
Không tạo điều kiện là cản trở rồi. Nghĩa vụ của anh là phải tạo điều kiện.
RFI : Xin chân thành cảm ơn Luật sư Trần Vũ Hải.
Luật sư Trần Vũ Hải (Hà Nội)
|
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen