Cao Huy Huân
Mấy
hôm nay xôn xao chuyện “thế hệ quả dâu tây” của Đài Loan nổi dậy gây
sức ép với chính phủ vì không muốn bị Trung Quốc Đại Lục nuốt chửng. Ban
đầu tôi còn ngờ ngợ chẳng biết cụm từ “thế hệ quả dâu tây” là thế hệ
nào của Đài Loan và vì sao lại có tên gọi ấy. Sau một hồi
trí tò mò dẫn tôi đến nhiều đường link trên internet để tìm hiểu thêm
thông tin về cụm từ này.
Đại
loại, đây là một cụm từ ám chỉ những người trẻ sinh từ năm 1980 trở về
sau, khi đất nước Đài Loan đã hoàn toàn thoát khỏi chiến tranh và bắt
đầu lột xác để trở thành một trong những con rồng về phát triển kinh tế
ở châu Á. Lẽ đương nhiên, khi đất nước phát triển, cuộc sống được nâng
cao, người Đài Loan bắt đầu chăm chút cho con cái của họ. Và vì được
nuông chiều, chăm chút hơn các thế hệ đi trước, những đứa con đó vô hình
trung trở thành những kẻ dễ bị tổn thương, thích đua đòi, chưng diện,
dễ nản chí và hay thay đổi.
Tôi
còn nhớ có lần trong bữa cơm tối của cả nhà, ba tôi vui miệng phát biểu
rằng những người từ nhỏ đã được sống yên bình rất dễ bị shock trước
những biến cố
đột ngột trong đời sống. Cụm từ “thế hệ quả dâu tây” dùng để ám chỉ thế
hệ được thụ hưởng của Đài Loan là vậy, bởi vì quả dâu tây là loại quả
rất mềm và dễ dập
nát. Thật ra không phải
chỉ ở đất nước được mệnh danh là một trong những con rồng của châu Á
như Đài Loan mới xuất hiện một “thế hệ quả dâu tây” như thế, mà ngay cả ở
một quốc gia còn nghèo như Việt Nam cũng đang hình thành một thế hệ như
vậy, chỉ có điều họ thường được gọi là “gà công nghiệp”, một loại gà
được nuôi trong chuồng nhỏ, không được tự do vận động nhiều, chỉ được
cho ăn và chờ đến ngày xuất chuồng đem bán. Đôi khi tôi ngẫm nghĩ liệu
mình có nằm trong số họ?
Tôi
còn nhớ
mẹ tôi hay càu nhàu: “Mẹ chẳng hiểu cái nền giáo dục bây giờ nó dạy bọn
mày cái gì mà ngày nào tao đọc báo cũng thấy nữ sinh đánh nhau, nam
sinh đâm chết bạn. Thậm chí con cháu
giết chết ông bà chỉ
vì mấy đồng chơi game.” Rõ ràng, mẹ tôi có ý so sánh “cái nền giáo dục
bây giờ” với nền giáo dục mà ba mẹ tôi được thụ hưởng ngày xưa. Là thế
hệ sinh trưởng sau này, tôi không may mắn được nuôi dạy dưới nền giáo
dục của một quốc gia từng là điểm sáng ở châu Á về phát triển. Tôi chỉ
được cấp sách đến trường trong nền giáo dục đang bị đánh giá là tụt hậu
so với thế giới này. Một nền giáo dục mà suốt ngày chạy theo chỉ tiêu.
Lớp này chạy theo chỉ tiêu để bằng hoặc hơn lớp kia, trường này chạy đua
cùng trường kia, rồi từ cấp trường kéo theo cấp tỉnh, thành phố. Đâu
đâu cũng chỉ tiêu và thành tích. Thậm chí phải dùng nhiều tiểu xảo để
mang lại nhiều chỉ tiêu ảo. Lúc nào cũng tự hào rằng tỉ lệ biết đọc biết
viết của dân Việt Nam là cao nhất trong khu vực và thế giới. Và dường
như cứ hả hê với niềm tự hào đó mà mãi mãi dân Việt Nam cũng chỉ dừng ở
mức biết đọc biết viết. Một nền giáo dục không có tính định hướng, gần
như tất cả học sinh tốt nghiệp đều muốn chăm chăm thi đỗ đại học, làm
những việc vĩ mô và chung chung.
Nếu
như ở Đài Loan, thế hệ quả dâu tây đang có phong trào lấy bằng thạc sĩ,
tiến sĩ là bởi vì họ thất nghiệp nhiều do các công ty Đài Loan đang có
xu hướng
đầu tư sang Trung Quốc đại lục và vì vậy họ tận dụng thời gian rỗi rảnh
đó để đi học cao lên, thì ở Việt Nam, thế hệ “gà công nghiệp” cũng đang
có xu hướng lấy bằng thạc sĩ,
tiến sĩ nhưng nguyên
nhân thì lại khác. Ở Việt Nam, một đất nước chuộng bằng cấp hơn là kiến
thức và năng lực thật sự, do vậy mới xảy ra nhiều trường hợp bằng cấp
giả, hay thậm chí bằng cấp thật nhưng năng lực là giả. Tôi nghe rất
nhiều bạn bè trang lứa với tôi kháo nhau đi học lên thạc sĩ, tiến sĩ,
chỉ vì họ không muốn thua sút bạn bè, những người đã có trong tay những
tấm bằng đó. Thực trạng này không chỉ tồn tại trong lớp trẻ chúng tôi mà
thực ra đã tồn tại từ nhiều năm trước ở những thế hệ đang lãnh đạo đất
nước.
Lại
nói đến tính chất “vĩ mô” của nền giáo dục hiện tại. Mẹ tôi thường
xuyên chỉ trích rằng cách dạy của ngành giáo dục Việt Nam rất là
đời. Cứ xem bọn trẻ
con chúng tôi là robot, và nhồi nhét vào đầu óc các con robot ấy những
thứ to tát phi thực tế. Đứa trẻ nào cũng được giáo dục giống nhau với
những kiến thức khô khan thiếu tính thực hành. Vả lại, theo như mẹ tôi
nói thì giáo dục Việt Nam hiện nay rất coi nhẹ việc dạy đạo đức cho
người trẻ, chỉ chú trọng việc dạy những kiến thức khoa học to tát xa rời
thực tế. Tôi rất hay nghe cái câu nói quen thuộc là việc một đứa trẻ hư
hay ngoan là do gia đình của nó chứ không phải do lỗi của nhà trường.
Tôi thấy không thể chấp nhận một phát biểu như vậy. Một học sinh bình
thường ở Việt Nam hiện nay phải dành 8 tiếng một ngày ở trường, trung
bình 2 tiếng để làm bài tập ở nhà, thời gian ngủ là 8 tiếng, chỉ còn lại
6 tiếng cho sinh hoạt cá nhân,
bạn bè và gia đình. Do đó, thời gian tiếp xúc và học tập của học sinh
đó chủ yếu là trường, và nhà trường phải có trách nhiệm giáo dục về mặt
đạo đức và khoa học cho học sinh đó. Chưa kể nền giáo dục Việt Nam hiện
nay không mang tính định hướng mà mang nặng tính áp đặt. Ví dụ như môn
Văn, học sinh gần như trở thành những con vẹt rập khuôn, giáo viên giảng
như thế nào thì phải viết đúng như vậy, cấm có viết chệch đi, thậm chí ở
một số nơi, học sinh còn phải học thuộc bài văn mẫu của giáo viên. Một
nền giáo dục như vậy liệu có đang hủy hoại một thế hệ con rồng cháu
tiên?
Quay
lại với sự kiện biểu tình của những người trẻ Đài Loan. Họ từng bị
đám đông đi trước dè
bỉu và chê bai vì tư tưởng thích an toàn, thích hưởng thụ, và ngại
đương đầu với thách thức. Thế nhưng giờ đây, trước vận mệnh của đất
nước, trước tương lai của bản thân, họ sẵn sàng xé bỏ vỏ bọc dâu tây
thơm ngon và chứng tỏ cho thế hệ cha anh biết rằng họ cũng có quan điểm,
có ý thức và quan trọng hơn là có tinh thần sẵn sàng đấu tranh cho công
đạo. Lâu nay, Đài Loan, mặc dù là một quốc gia độc lập và có nền dân
chủ tiến bộ, nhưng luôn bị Trung Quốc ỷ thế chèn ép trên thế giới. Đến
giờ phút này, đứng trước nguy cơ chính phủ Đài Loan sắp đưa ra một đạo
luật tự do thương mại với Trung Quốc, gây ảnh hưởng đến tương lai của
thế hệ trẻ ở Đài Loan, chính những quả dâu tây mỏng manh kia đã đứng lên
thể hiện thái
độ sống của mình đối với vận mệnh của quốc gia. Có thể nói, bản chất
con người ta khi nhận thấy mối nguy hiểm đang rình rập thì bản năng biến
họ thành những người hùng. Vấn đề là nền dân chủ của Đài Loan cho họ
những quyền được biết, được quan sát, được tư duy và được quyết định.
Ngẫm lại thế hệ “gà công nghiệp” của Việt Nam, một thế hệ lớn lên trong
nền giáo dục áp đặt và mỵ dân.
Được
vẽ nên một ảo ảnh xa vời về một thể chế không hề có thật. Sống trong
một đất nước mà quyền tự do thông tin cũng bị kiểm soát, liệu rằng thế
hệ “gà công nghiệp” của chúng ta có nhận thức được an nguy của chính đất
nước họ, của tương lai họ
đang hướng tới?
Một khi đã không nhận thức được thì thế hệ trẻ của Việt Nam còn mơ hồ
nghĩ rằng họ đang được bảo bọc an toàn và cứ mặc sức mà hưởng thụ. Do
đó, ý thức hệ cực kì quan trọng và nguy hiểm. Tôi cho rằng đánh mất ý
thức là đánh mất cả tương lai.
Cho
dù là “thế hệ quả dâu tây” hay “thế hệ gà công nghiệp” cũng đều giống
nhau là thế hệ sinh sau đẻ muộn và không phải đối mặt với những khó khăn
trong giai đoạn chiến tranh. Sự khác nhau là họ được tồn tại dưới một
thể
chế chính trị như thế nào. Người trẻ ở Đài Loan may mắn đã được sinh
sống dưới một thể chế có dân chủ, được tìm hiểu về những gì diễn ra trên
thế giới, được biết những
gì đang diễn ra ở
đất nước họ và sẽ ảnh hưởng đến họ như thế nào. Trong khi đó, một thể
chế bưng bít, mỵ dân của Việt Nam đã biến một thế hệ trẻ Việt Nam ngày
càng thờ ơ với vận mệnh của đất nước. Nói thờ ơ cũng không chính xác,
bởi vì bản thân họ không hề được tự do tìm hiểu thông tin từ bên ngoài.
Thể chế chính trị và nền giáo dục áp đặt của chính quyền Việt Nam đã
giết chết ý thức hệ của thế hệ trẻ ngày nay. Họ là tương lai của Việt
Nam, một tương lai yếu ớt và dở tệ như những con gà công nghiệp.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen