Một bài viết đăng tải trên The Diplomat phân tích "chiến lược 12 dặm" mà Mỹ có thể sử dụng để đối phó lại các hoạt động xây dựng trái phép của Trung Quốc trên Biển Đông.

Hôm qua (13/5), báo chí đã rộ lên thông tin quân đội Mỹ đang cân nhắc việc điều động máy bay và tàu Hải quân để trực tiếp đáp trả những tuyên bố chủ quyền phi pháp và các hoạt động mở rộng xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc.

Trước sự kiện này, chuyên gia Prashanth Parameswaran trong bài viết đăng trên The Diplomat đã đưa ra một chiến lược mà theo ông Mỹ có thể áp dụng để khống chế Trung Quốc trên Biển Đông.

Điểm mấu chốt của chiến lược này là trực tiếp đánh vào sự phi pháp của các hoạt động cải tạo đất do Trung Quốc khởi xướng.

Theo ông Parameswaran, không ít người đã lo ngại Bắc Kinh có thể sẽ bao biện rằng họ chỉ xây dựng trên các đảo/đá chìm, và điều này sẽ cho Trung Quốc cơ sở pháp lý để tuyên bố chủ quyền.

Nếu điều đó xảy ra, Trung Quốc sẽ có trong tay 12 dặm lãnh hải, một vùng đặc quyền kinh tế, và một thềm lục địa đối với mỗi đảo; và 12 dặm lãnh hải cho mỗi đá.

Tuy nhiên, Công ước LHQ về Luật biển 1982 (UNCLOS) đã chỉ rõ, các nước không được phép tuyên bố chủ quyền đối với đảo đá chìm, bởi khác với các đảo đá thông thường, đảo đá chìm không được công nhận về mặt pháp lý do bị ngập nước mỗi khi thủy triều lên.

Kể cả khi đã được cải tạo, về mặt bản chất, các đảo đá chìm không được tính chủ quyền.

Công ước LHQ về Luật biển

Điều 60.8

Các đảo nhân tạo, các hoạt động xây dựng, và các công trình liên quan, đều không được coi là đảo theo đúng nghĩa. Tất cả đều không sở hữu lãnh hải xung quanh, và sự hiện diện của chúng không có bất kì ảnh hưởng gì đối với các ranh giới đã định sẵn về lãnh hải, đặc quyền kinh tế, hay thềm lục địa.

"Chiến lược 12 dặm"

Chuyên gia Parameswaran cho rằng Mỹ có thể áp dụng điều 60.8 trong UNCLOS để "gây khó dễ" cho Trung Quốc.

Cụ thể, tàu Hải quân Mỹ sẽ cứ thế mà di chuyển vào bên trong bán kính 12 dặm xung quanh một hoặc nhiều đảo/đá nhân tạo mà Trung Quốc đã xây dựng trái phép trên Biển Đông, để chứng tỏ rằng Washington không hề công nhận các đảo/đá này của Bắc Kinh.

Theo ông Parameswaran, nước cờ này của Mỹ sẽ đặt Trung Quốc vào thế "tiến thoái lưỡng nan".

Nếu Trung Quốc muốn cáo buộc Mỹ đã xâm phạm lãnh hải, họ sẽ phải công khai tuyên bố chủ quyền trên những đảo/đá chìm này, và nói rằng các đảo/đá này được hưởng quyền 12 dặm lãnh hải như các đảo/đá bình thường khác.

Đảo nhân taọ do Trung Quốc xây dựng trái phép trên Biển Đông

Tuy nhiên nếu làm như vậy, Trung Quốc đương nhiên sẽ vi phạm điều 60.8 của UNCLOS đã được dẫn ở trên. Còn Mỹ sẽ tạo được hình ảnh một cường quốc không chỉ tuân thủ luật pháp quốc tế mà còn sẵn sàng hành động để áp đặt những quy chuẩn đó.

Mặt khác, nếu Trung Quốc không có động thái gì đáp trả, thì như vậy chẳng khác nào nước này "cho phép" Mỹ can thiệp trực tiếp vào Biển Đông, điều mà Bắc Kinh luôn kịch liệt phản đối.

Cũng theo chuyên gia Parameswaran, chiến lược này không phải là không có rủi ro.

Về phía Mỹ, nước này cần phải hết sức cẩn thận khi điều động tàu vào một khu vực nhạy cảm có nhiều tranh chấp như Biển Đông để áp đặt một điều luật quốc tế mà chưa chắc Trung Quốc đã chấp thuận.

"Washington cần đảm bảo rằng họ tiếp cận được đích xác những đảo/đá chìm mà Trung Quốc xây dựng trái phép, đồng thời giữ khoảng cách với các đảo đá khác để tránh những phức tạp về mặt pháp lý có thể nảy sinh" - ông Parameswaran nhận định.

Chuyên gia này cũng cảnh báo, "chiến lược 12 dặm" này chưa chắc đã có thể làm khó Trung Quốc.

Theo ông, Bắc Kinh hoàn toàn có thể ra một tuyên bố chung chung, cáo buộc Mỹ đang gây ảnh hưởng tiêu cực đối với hòa bình và ổn định trên Biển Đông, mặt khác vẫn tiếp tục các hoạt động cải tạo đất và xây dựng trái phép của mình.

Tóm lại, ông Parameswaran nhấn mạnh, dù Washington có áp dụng "chiến lược 12 dặm" hay không, và hiệu quả như thế nào, thì nó vẫn nên được nhìn nhận như một phần quan điểm và chính sách lâu dài của Mỹ trên Biển Đông, thay vì một bước can thiệp nhỏ lẻ.