Fareed Zakaria
Nguồn Washington Post
Trong lúc Mạc Tư Khoa tiếp tục gửi quân đội sang Ukraine, cho thấy nước
Nga của ông Putin là một thách thức đối với Hoa Kỳ và Tây phương. Nhưng
về lâu dài hành vi tấn công bằng quân sự công khai của Nga không đáng
lo bằng sự bành trướng phi quân sự, bền bỉ, âm thầm, và đều đặn của
Trung Hoa. Đây mới là mối đe doạ đáng lo nhất cho Hoa Kỳ. Nước Nga là
một cường quốc trên đà suy yếu. Nền kinh tế của Nga chỉ bằng 3.4% tổng
sản lượng toàn cầu. Nền kinh tế của Trung Hoa chiếm gần 16%, và còn tiếp
tục tăng thêm. Theo tài liệu của Ngân Hàng Thế giới, hiện nay nền kinh
tế Trung Hoa gấp bốn lần kinh tế nước Nhật, và gấp năm lần nước Đức.
Tổng thống Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình xứng đáng được khen ngợi khi
họ đạt được thoả ước lịch sử về Thay Đổi Khí Hậu. Nhờ đó, hai nước Hoa
Kỳ và Trung Hoa sẽ cùng nhau hướng về một quan hệ mới, xây dựng, hiểu
biết nhiều hơn. Ngoại trừ sự kiện này ra, trong lúc còn đang thương thảo
hoàn thành thoả ước, chính phủ của ông Tập Cận Bình đã đề ra những kế
hoạch thiết lập một chính sách ngoại giao hoàn toàn khác hẳn. Chính
sách đó nhằm thay thế hệ thống quốc tế do Mỹ lập ra từ thời sau Thế
Chiến Thứ Hai. Tập Cận Bình đòi thay nó bằng một hệ thống quốc tế mới
riêng của Trung Hoa. Hiện nay vẫn còn có những thảo luận ở Bắc Kinh,
nhưng nếu Trung Hoa nhất định theo đuổi con đường này, họ sẽ tạo nên sự
đổi hướng nhiều ý nghĩa, và nguy hiểm nhất kể từ 25 năm qua.
Trong ít năm gần đây, người ta đồn rằng chính Chủ tịch Tập Cận Bình là
người cổ vũ, đề nghị cần phải phục hồi tinh thần quốc gia ở Trung Hoa,
chủ yếu là để bài Mỹ. Thực vậy, chủ trương tinh thần quốc gia chưa bao
giờ biến mất trong lịch sử Trung Hoa. Ngay cả trong những năm im hơi
lặng tiếng dưới thời ông Hồ Cẩm Đào, người ta cũng thấy có những cuốn
sách như: The China Dream: Great Power Thinking and Strategic
Posture in the Post America Era, tạm dịch là Giấc Mơ Trung Hoa: Phong
Thái chiến lược và cách suy nghĩ của Cường Quốc vào thời đại hậu Mỹ chế
ngự. Điều này chứng tỏ rằng lúc nào Bắc Kinh cũng âm mưu tìm
cách chế ngự thế giới – thay thế Hoa Kỳ- để đưa cho thế giới đường lối
lãnh đạo mới, nhân hậu và khôn ngoan hơn.
Tuy chủ trương đề cao tinh thần quốc gia mới được loan truyền một thời
gian, song số lượng bài viết cổ vũ cho tinh thần yêu nước cực đoan tăng
vọt hẳn lên. Nhật báo Mỹ Christian Science Monitor trong một bài bình luận tựa đề là “One Count Does” nhận xét rằng số lượng những bài báo chống Mỹ, chỉ trích Hoa Kỳ đăng trên nhật báo chính thức của Trung Hoa, tờ Nhân Dân Nhật Báo, tăng
gấp ba lần trong năm 2014, so với cùng thời gian đó vào năm trước. Tuy
nhiên, quan trọng hơn cả phải nói là Trung Hoa đang bắt đầu một chiến
dịch lâu dài, âm thầm, và bền bỉ nhằm thiết lập một hệ thống mới thay
thế cho cơ cấu hiện tại của thế giới trong khu vực Á châu, và nhiều nơi
khác. Trong hàng ngũ lãnh đạo ở Bắc Kinh có một số người còn muốn đi xa
hơn, đi từ chính sách bài Mỹ sang giai đoạn thay thế Mỹ.
Mùa
hè năm nay, Trung Hoa khởi đầu một loạt những thoả ước với Ba Tây, Nga,
Ấn Độ và Nam Phi, nhóm quốc gia có nền kinh tế đang lên, gọi chung là
nhóm BRICS, để thành lập một tổ chức tài chánh đối đầu với Qũi Tiền Tệ
Quốc Tế hiện nay. Hồi tháng Mười, Bắc Kinh khởi xướng việc thành lập
Ngân Hàng Đầu Tư Hạ Tầng Cơ Sở của Á châu, vốn $50 tỉ đô la, rõ ràng là
để thay thế Ngân Hàng Thế Giới. Và tuần trước, Tập Cận Bình tuyên bố
rằng Trung Hoa sẽ bỏ ra khoảng $40 tỉ đô la để phục hồi Con Đường Tơ Luạ Ngày Xưa
, ám chỉ trục lộ thương mại nhằm phát triển giao thương giữa các nước
trong vùng. Họ Tập nói thêm rằng: “Trong khi sức mạnh quốc gia của Trung
Hoa lớn mạnh, Trung Hoa sẵn sàng và có khả năng cung cấp nhiều sản phẩm
lợi ích chung cho vùng Á Châu Thái Bình Dương và cả thế giới.”.
Cụm
từ “public goods”, hay sản phẩm công cộng, là một thuật ngữ ám chỉ
những nhu cầu của con người cần có để hưởng lạc thú, nhưng không đủ khả
năng làm được, ví dụ như công viên quốc gia, không khí trong lành để hít
thở- sẽ là bước đầu Trung Hoa muốn thực hiện. Nhưng Bắc Kinh lại muốn
làm theo kiểu riêng của mình, nghĩa là bỏ tiền ra tài trợ cho những công
trình có dụng đích thay thế hệ thống quốc tế hiện hữu, chứ không phải
dùng để cải tiến những gì đang có. Và trong ít năm gần đây, Trung Hoa
nhất định cố tình bằng mọi cách gạt một nước ra ngoài, nước đó là Hoa
Kỳ. Trung Hoa đứng ra chủ trì Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á
một hội nghị nhằm mục đích lôi kéo các nước Á châu ra khỏi ảnh hưởng
của Mỹ. (Nhưng không đem lại kết qủa). Vào tháng Năm, Tập Cận Bình đọc
một bài diễn văn quan trọng về an ninh Á châu tại Hội Nghị Về Những Biện Pháp Xây Dựng Niềm Tin và Quan Hệ Tương Ứng
tại vùng Á châu. Một tổ chức vô danh tiểu tốt, với mục đích không rõ
ràng được Bắc Kinh nâng đỡ, làm nổi đình đám. Đặc điểm chính của hội
nghị là không có sự tham dự của Mỹ. Trong bài diễn văn này, Tập Cận Bình
nhấn mạnh: “Chính người Á châu phải lo việc của Áchâu…. Và duy trì an ninh cho Á châu.”.
Dĩ nhiên, tuy không nói ra, nhưng họ Tập thừa biết rằng có một nước ở
ngoài Á châu đang lo duy trì an ninh cho toàn vùng. Nước đó là nước nào
ai cũng biết.
Đối với Trung Hoa, để có
chỗ đứng trong hệ thống hiện tại là sẽ gây ra sự đụng chạm to với truyền
thống sẵn có trong lịch sử Trung Hoa. Trong cuốn sách mới nhất của
Henry Kissinger, cuốn: “World Order, hay Trật Tự Thế Giới,
Ông Tiến sĩ già này lưu ý rằng Trung Hoa chưa bao giờ cảm thấy thoải
mái khi đứng chung với các nước khác trên hoàn cầu với vị thế đồng đẳng.
Kissinger viết trong sách của ông như sau: “Về phương diện lịch sử,
Trung Hoa tự coi mình là chính quyền duy nhất cai trị thế giới…Ngoại
giao không phải là phương thức thương lượng giữa những quyền lợi liên
quan đến chủ quyền quốc gia, song chẳng qua đó chỉ là một hình thức xác
nhận vị thế của nước khác trong cộng đồng thế giới.”. Đứng trên vị trí
cao nhất của hoàn cầu là Trung Hoa.
Trên đây là những chỉ dấu khiến thế giới phải lo ngại. Lo không phải vì
mưu đồ bá quyền của Trung Hoa sẽ thành công. Không thể có chuyện đó xảy
ra được. Nhiều điểm trong kế hoạch của Trung Hoa sẽ gặp sự chống đối.
Nhưng nếu Trung Hoa sử dụng kế hoạch bành trướng này, và yêu cầu các
nước khác phải chọn hoặc là chấp nhận sự sắp xếp hiện nay, hay chọn cái
mới, làm như vậy Trung Hoa sẽ tạo nên tình trạng Chiến Tranh Lạnh mới ở Á
châu. Chắc chắn kế hoạch bành trướng của Trung Hoa sẽ phá hỏng, và tiêu
diệt trật tự quốc tế hiện nay. Trật tự đó đã làm nền móng để cho hoà
bình và thịnh vượng thăng hoa ở Á châu trong suốt bảy thập niên vừa qua.
Bài nhận định cuả Fareed Zakaria trên Washington Post - Nguyễn Minh Tâm dịch
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen