Hai tuần trước ngày 1 tháng 10, 2014. Một cuộc họp bí mật giữa các
lãnh đạo phong trào Scholarism, Occupy Central, Hong Kong Federation of
Students và nhiều người khác. Ngày đầu tháng được chọn làm ngày phát động chiến
dịch đại bất tuân dân sự trên khắp thành phố. Đây là một quyết định chiến lược:
kéo dài sang 2 ngày lễ toàn quốc nhằm gia tăng sự tham dự của người dân. Vai
trò của Joshua Wong, Alex Chao Yong-kang, Benny Tai Yiu-ting, Chan Kin-man, Chu
Yiu-ming, Jimmy Lai... những người công khai xuất hiện ra công chúng được định
rõ. Chức năng của Scholarism, Occupy Central, Hong Kong Federation of Students
trong chiến lược tổng thể được phân định lần nữa. Những chuẩn bị từ hướng dẫn
quần chúng về kỷ luật đấu tranh, phòng chống đàn áp, khai thác truyền thông,
vận động quốc tế, ứng dụng kỹ thuật, mọi dự phóng thay đổi tình huống, phản ứng
của nhà cầm quyền, đối sách dự trù... được rà soát lại lần cuối. Một bộ phận
tham mưu bí mật giữ vai trò điều khiển và phối hợp toàn bộ chiến dịch phải được
tiếp tục duy trì trong tình huống những nhân vật công khai sẽ bị bắt.
Đằng sau những cuộc cách mạng
Những dữ kiện trên là hư cấu? Trong thế giới của những người đang
theo đuổi phong trào tranh đấu cho tự do dân chủ khắp nơi trên thế giới, đã
từng làm, từng thất bại để sau đó thành công thì những gì xảy ra ở trên bắt
buộc đã phải xảy ra.
Cách mạng không bao giờ là một sự tình cờ. Những gì bạn và thế
giới chứng kiến qua màn hình TV, mạng xã hội, báo chí chỉ là bề nổi của một
cuốn phim, là kết quả của nhiều năm tháng suy tính, chuẩn bị, gầy dựng, và
trong suốt thời gian ấy, những hoạt động, những nấc thang phát triển của một
phong trào thường không ai quan tâm hoặc không ai biết, trừ những người trong
cuộc.
Điều đó đã xảy ra ở Serbia khi người ta chứng kiến hàng trăm ngàn
người ở quảng trường Cộng Hòa nhưng không thấy những năm tháng vô cùng khó
khăn, những đêm dài không ngủ, những chiến dịch rất nhỏ tưởng như vô bổ trước
đó của các lãnh đạo trẻ Phong trào Otpor để làm nên chiến thắng sau
cùng. Người ta có thể thấy hình ảnh của Srdja Popovic nhưng không thấy linh hồn
khác của Otpor là những Slobodan Milosovik và nhiều người nữa đứng đằng sau
bóng tối.
Điều đó cũng đã xảy ra ở Ai Cập khi thế giới rúng động với cuộc
cách mạng đã bị hiểu lầm là không lãnh đạo, nếu thấy thì chỉ thấy những người
như blogger Wael Ghonim nhưng không thấy bóng dáng của Mohamed Adel và những bộ
óc, linh hồn thật sự của cuộc Cách Mạng Hoa Lài đã từng bước gầy dựng Phong trào April 6 nhiều năm trước đó.
Để có thể đánh giá được cuộc Cách Mạng Dù đang xảy ra, để có thể
học hỏi từ phong trào tại Hong Kong, để hiểu được phong trào dân chủ Việt Nam
đang đứng ở đâu, cần những cải tiến nào, chúng ta cần trở lại thời điểm khởi
đầu của những hạt mầm dân chủ được gieo, cấy để chuẩn bị cho một thời kỳ mới
tại Hong Kong:Ngày 1 tháng 7 năm 1997 - thời điểm Hong Kong chính thức nằm trong
vòng tay cai trị của Bắc Kinh.
Không gian dân chủ tại Hong Kong được để lại
bởi Anh Quốc
Bán đảo Hong Kong, thành phố Kowloon và khu vực New Territory được
trao trả lại cho Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa sau một thời gian dài thương thảo
và đấu trí dai dẳng giữa Đặng Tiểu Bình và Thủ tướng Anh Margaret Thatcher.
Trao trả Hong Kong cho Trung cộng là một hiển nhiên mà Anh Quốc không thể tránh
né. Do đó kết quả thương thảo để đạt được hệ thống Một Quốc Gia Hai Thể Chế là một thắng lợi lớn của Anh Quốc và người dân Hong Kong. Nó cho
phép Hong Kong có một không gian và thời gian để chuẩn bị cho một cuộc chiến
đấu mới:không bị nhuộm đỏ bởi Bắc Kinh. Trong lúc những tài tử nổi
tiếng, đại gia Hong Kong di cư sang Vancouver, New York, San Francisco, Sydney,
Luân Đôn... nhiều trí thức, nhà hoạt động đã bắt đầu âm thầm gầy dựng hạt mầm
để bảo vệ nền dân chủ của Hong Kong và đối phó với chính sách một
quốc gia cộng sản từ Bắc Kinh xâm thực vào thể
chế dân chủ của Hong Kong.
Vùng đất vốn sẵn phì nhiêu
Ưu điểm của phong trào dân chủ Hong Kong là được thừa hưởng một di
sản của một bán đảo văn minh hàng đầu Đông Nam Á, là Trung tâm tài chánh số 1
của châu Á mà sự tồn vong của nó có quan hệ mật thiết với quyền lợi kinh tế của
nhiều cường quốc phương Tây. 8 năm trước khi bị trao trả đã có sự ra đời của The Hong Kong Alliance in Support of
Patriotic Democratic Movements in China (Liên Minh Hỗ Trợ những Phong Trào Yêu
Nước tại Trung Hoa) vào ngày 21 tháng 5, 1989 để
ủng hộ sinh viên Bắc Kinh tại Thiên An Môn. Kỷ niệm 20 năm thành lập liên minh
này đã có 150.000 người tham dự.
5 năm sau ngày bị trao trả lại cho Trung Hoa lục địa, phong trào
dân chủ Hong Kong bắt đầu chuyển động.
Hành trình dân chủ của Hong Kong dưới lá cờ đỏ
5 sao:
13.09.2002, Civil
Human Rights Front (Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền)được thành lập để thống nhất tiếng nói và sức mạnh
của 48 tổ chức xã hội đang hoạt động tại Hong Kong.
13.12.2002, Civil
Human Rights Front tổ chức tuần hành phản đối đạo
luật"chống phản động vì an ninh quốc gia". 65.000 người tham dự.
01.07.2003, cuộc biểu tình lớn nhất kể từ sau năm 1997 diễn ra với
500.000 người tham dự để tiếp tục chống lại đạo luật "chống phản động vì an ninh quốc
gia".Mục sư Chu Yiu-ming, sau này trở thành đồng sáng
lập viên của Occupy Central, và Hồng Y Joseph
Zen Ze-kiun tổ chức buổi cầu nguyện tại công viên
Victoria. Chiến thắng của cuộc biểu tình này là đạo luật "phản động"
không được thông qua, ngăn chận tình trạng bất kỳ người hoạt động nào cũng bị
cái thòng lọng kết án treo lơ lững trên đầu như điều 258 tại Việt Nam. Năm 2003
cũng là khởi đầu của sự tham dự của sinh viên từ Hong Kong
Federation of Students (Liên hội Học sinh Hong Kong) và đóng vai trò quan trọng trong thành phần tổ chức.
01.07.2004, Civil
Human Rights Front tổ chức biểu tình đòi quyền
bầu cử phổ quát đối với chức vụ cao nhất của
Hong Kong mà đạo luật mới dự trù sẽ thông qua vào năm 2007-2008. 192.000 người
tham dự và áo màu trắng được chọn làm màu biểu tượng đồng nhất. Thành phần dân
chủ đã chọn một vấn đề còn xa về thời giannhưng rất gần với quyền tự chủ của người dân để tranh đấu. Vì còn xa nên Bắc Kinh quan tâm ít
nhưng sát sườn nên quần chúng quan tâm nhiều.
04.12.2005, Civil
Human Rights Front tổ chức cuộc biểu tình cho dân
chủ tiếp tục đòi hỏi nhà nước phải chấp
thuận quyền bầu cử phổ quát cho chức vụ cao nhất của Hong Kong và cho tất cả chức vụ của hội
đồng khu vực. Con số người tham dự tùy theo phỏng đoán bởi các nguồn khác nhau
- từ 63.000 đến 250.000 người.
01.07.2006, Civil
Human Rights Front tổ chức, 58.000 người tham dự
cuộc biểu tình cũng với vấn đề bầu cử phổ quát.
01.07.2007, Civil
Human Rights Front tổ chức, 68.000 người tham dự
cuộc biểu tình đòi quyền bầu cử phổ quát và cải thiện đời sống. Lần đầu tiên, đức Hồng yJoseph
Zen Ze-kiun tham dự vào đoàn người biểu tình.
...
Mỗi năm, Civil Human Rights Front tiếp tục tổ chức những
cuộc xuống đường vào ngày 1 tháng 7. Con số người tham dự lên đến
cao điểm là 400.000 vào năm 2012 và 430.000 vào năm 2013.
Năm 2011 đánh dấu sự ra đời của Scholarism bao gồm những sáng lập viên và
thành viên là học sinh trung học. Năm 2012 Scholarism tổ chức cuộc biểu tình
với 120.000 sinh viên học sinh tham dự, 15 học sinh tuyệt thực để phản đối đề
án chương trình giáo dục "đạo đức và yêu nước" kiểu cộng sản do Bắc Kinh áp đặt lên Hong Kong. Nhà cầm quyền Hong
Kong cuối cùng phải nhượng bộ và cho phép các trường có quyền áp dụng hay không
áp dụng chính sách này của Bắc Kinh.
Joshua Wong lúc ấy 15 tuổi là lãnh đạo của Scholarism để hai năm sau, 2014 trở
thành khuôn mặt của phong trào dân chủ Hong Kong.
*
*
Trong suốt 9 năm từ 2002 đến 2011, Civil Human Rights Front - tổ chức được thành lập vào năm 2002 để thống nhất tiếng nói và
sức mạnh của 48 tổ chức xã hội đóng vai trò chủ động trong gần hết mọi cuộc
biểu tình tổ chức hàng năm. Mục tiêu chiến lược là bảo vệ cho bằng được thể chế
dân chủ của Hong Kong trong hệ thống "Một Quốc Gia Hai Thể Chế".
Chiến thuật là tranh đấu để giữ vững Quyền bầu cử phổ quát
của Hong Kong.
Kể từ năm 2003, sinh viên đóng một vai trò quan trọng trong các
cuộc biểu tình, tuy nhiên Hong Kong
Federation of Students là một liên hội bao gồm những
hiệp hội sinh viên từ 7 trường đại học, khó có thể đồng nhất trong mọi quyết
định. Biến cố Thiên An Môn trong đó sinh viên bị tàn sát cũng là ám ảnh đối với
những nhà dân chủ Hong Kong trong thời điểm phải đối đầu một mất một còn với
Bắc Kinh. Bên cạnh đó, mặc dù những cuộc biểu tình được diễn ra
hàng năm có số người tham dự đông đảo những đã trở thành bình thường, không còn
tạo được sự chú ý quan tâm và không thấy có chỉ dấu có thể chống lại áp lực từ
Bắc Kinh càng ngày càng gia tăng trong việc áp đặt chính sách "đảng cử dân
bầu" lên Hong Kong. Phong trào dân chủ Hong Kong cần một chiến thuật tạo
sự bộc phát: chiến thuật Scholarism.
Thành phần học sinh trung học - nhỏ hơn sinh viên - đã được đưa
vào phương trình tranh đấu. Scholarism được hình thành. Và Joshua Wong, một học sinh vốn đã tài giỏi
đã được chọn, đào tạo, huấn luyện để trở thành khuôn mặt của phong trào dân chủ
trong tương lai. Vị trí của Joshua Wong được nâng cao với cuộc biểu tình
120.000 học sinh năm 2012. Khác với chủ đề tranh đấu được chọn là Quyền
bầu cử phổ quát của Hong Kong vẫn lơ lửng trong suốt gần 10
năm, những nhà lãnh đạo phong trào đã chụp bắt thời cơ với đề
án chương trình giáo dục "đạo đức và yêu nước", nắm được tâm lý phản kháng của học sinh đang được thụ hưởng nền
giáo dục cũ của Hong Kong sẽ phải tiêu hóa những bộ môn chính trị tẩy não của
Bắc Kinh, chiến dịch tranh đấu về giáo dục được chọn làm cuộc ra quân đầu tiên
của Scholarism. Chiến thắng của Scholarism trong chiến dịch này đã nâng cao uy
tín của người học sinh 15 tuổi Joshua Wong.
Ngày 27.03.2013 Mục sư Chu Yiu-ming, Giáo sư Luật Benny
Tai Yiu-ting, và giáo sư xã hội học Chan Kin-Man công bố Tuyên ngôn Chiếm đóng Trung tâm bằng
Tình yêu và Hòa Bình - mở đường cho phong trào cùng
tên gọi - Occupy Central with Love and Peace. (*) Họ đã không chọn cách ra mắt của một tổ chức, họ cũng không
gọi nó là một phong trào, họ chỉ gián tiếp giới thiệu phong trào bằng một tuyên
bố giới thiệu một chiến dịch chiếm đóng ôn hòa.
Thế nhưng chiến dịch chiếm đóng không bùng nổ ngay sau ngày 27.03.2013.
Sau đó là những chuẩn bị lâu dài cho kế hoạch. Hơn một năm sau, vào ngày
01.07.2014, Civil
Human Rights Front phối hợp cùng Scholarism và Hong Kong Federation of Students tổ chức cuộc biểu tình bất tuân dân sự ôn hòa, chiếm đóng Trung
tâm thương mại trong 24 giờ. Ước lượng 500.000 ngàn người đã tham dự với khẩu
hiệu chính: Bảo vệ thẩm quyền của Hong Kong: không sợ mối đe
dọa toàn trị của Bắc Kinh" ("Defending Hong Kong
Authority: No fear of Beijing's threat of comprehensive control") (2). Một ngày trước đó, 800.000 người đã tham gia một cuộc trưng
cầu dân ý không chính thức, đa số bỏ phiếu cho việc 7,2 triệu dân Hong Kong có
toàn quyền chọn lựa lãnh đạo của họ. Tất cả xảy ra không dưới tên của vị mục sư
và 2 giáo sư khởi xướng chiến dịch chiếm đóng. Người ta chỉ nhìn thấy vai trò
lãnh đạo của 3 tổ chức: Civil Human Rights Front, Scholarism,Hong Kong Federation of Students và khuôn mặt nổi bật của Joshua Wong, không còn là một lãnh đạo
học sinh tranh đấu cho chương trình giáo dục mà là một lãnh đạo dân chủ tranh
đấu cho quyền chính trị độc lập.
Ngày 22.09.2014 để tiếp tục phản đối chính sách can thiệp của Bắc
Kinh vào việc bầu chọn lãnh đạo, Hong Kong Federation of Students và Scholarism phát động chiến dịch tẩy chay lớp học với thành phần ủy ban tổ chức bao gồm thành viên từ 14 trường đại
học. Và chỉ có 2 tập hợp tuổi trẻ này đứng ra vận
động tuổi trẻ, không bất kỳ một tổ chức "người lớn" nào khác tham
gia.
Chỉ trong vòng 2 tháng, bằng những tính toán rất chiến lược của
những lãnh đạo phong trào, học sinh Joshua Wong và sinh viên Alex Chao trong
vai trò thủ lãnh đã thành công trong việc nâng cao nhận thức và huy động thành
phần học sinh-sinh viên từ tranh đấu cho một vấn đề giáo dục bước vào con đường
tranh đấu cho dân chủ. Joshua Wong tuyên bố: "Chúng tôi muốn mọi người biết là chúng tôi
tin rằng học sinh có thể hoạt động tiên phong trong các phong trào dân
chủ". Cho dù cả trăm nghìn học sinh chưa thực sự nhận thức và quan
niệm như thế, nhưng bằng chiến thuật xây dựng hình tượng và uy tín, bằng phương
tiện truyền thông mạng, Joshua Wong đã trở thành đại diện cho tiếng nói của
sinh viên học sinh. Qua Scholarism và Joshua Wong, học sinh trung học của Hong
Kong nhận vai trò tiên phong tranh đấu cho sự sinh tử của nền dân chủ Hong Kong
trong hệ thống "Một Quốc Gia Hai Thể
Chế", cho một vấn đề mà họ chưa đủ tuổi để tham
dự: tự do bầu cử phổ quát!
Ngày 1.10.2014, sau khi hoàn tất mục tiêu đặt thành phần sinh viên
học sinh tiên phong đi trước với Liên hội sinh viên và Scholarism, Phong trào
Chiếm đóng Trung tâm chính thức được khởi động Occupy
Central with Love and Peace và Occupy Central trở thành vừa
là tên gọi của một chiến dịch, một hành động, vừa là tên gọi của tổ chức chủ
đạo. Hàng trăm ngàn người Hong Kong xuống đường đồng hành, hàng ngàn cánh dù
nhiều màu sắc được bung lên: Cách Mạng Dù đã ra đời tại Hong Kong sau một hành trình dài dẵng 1997-2014. Một
cuộc cách mạng không có một lãnh đạo rõ ràng nhưng được lãnh đạo bởi một tập
thể, mỗi cá nhân đóng một vai trò và Joshua Wong, học sinh 17 tuổi được chọn là
khuôn mặt “nổi”, công khai, của phong trào dân chủ Hong Kong.
Trong Cách mạng Dù, những thành phần mặt nổi được công khai cho
đến nay gồm:
- Occupy Central with Love and Peace: thành phần trí thức, tôn giáo.
- Scholarism: học sinh trung học, thành viên có quy củ gồm 300 người.
- Liên hội sinh viên: một mạng lưới rộng khắp với 7
trường đại học lớn với thành phần sinh viên.
Và Civil
Human Rights Front. Trong những ngày này của tháng
10, năm 2014, đằng sau những cánh dù đầy màu sắc, người ta không còn nghe, còn
thấy tổ chức vốn đã được thành lập để thống nhất tiếng nói và sức mạnh của
những đoàn thể dân sự 12 năm trước đó, đã là sức mạnh làm nên những cuộc biểu
tình vĩ đại mỗi năm trong suốt thời gian qua.
Bài học cho chúng ta
Nhìn lại toàn bộ những gì xảy ra tại Hong Kong sau năm 1997 giúp
cho chúng ta rút ra nhiều bài học khi so sánh với phong trào dân chủ Việt Nam.
- Ngay vào thời điểm 1997, phong trào dân chủ tại Hong Kong đã sớm
có những bén rễ và phát triển nhờ vào thể chế dân chủ trước đó dưới sự bảo hộ
của Anh Quốc. Tình trạng của phong trào dân chủ Việt Nam ngày hôm nay về mặt
thuận lợi, nhận thức của quần chúng, không gian tự do hoạt động có thể còn thua
Hong Kong cách đây 17 năm. Nếu xem thành quả của Hong Kong ngày hôm nay như là
một người đã leo quá 2/3 ngọn núi thì chúng ta vẫn còn ở lưng chừng chân núi.
- Thanh niên học sinh, sinh viên Hong Kong cho đến bây giờ vẫn
hưởng một nền giáo dục hiện đại, mang tính thực dụng và khó có thể chấp nhận dễ
dàng một khuynh hướng giáo dục đỏ áp đặt cho họ. Môi trường học đường Hong Kong
không có những cơ chế tổ chức đoàn, đảng để "lãnh đạo", theo dõi,
khống chế mọi cử động ngoài lề của học sinh, sinh viên. Do đó, vận động giới
trẻ trong học đường dễ hơn và không gian hoạt động của giới trẻ Hong Kong thông
thoáng hơn là ở Việt Nam.
- Mặc dù hàng năm đều có những cuộc biểu tình lớn, nhưng như chính
các lãnh đạo phong trào thú nhận - cách đây 5 năm, đa số thành phần thanh niên
và quần chúng của 7,2 triệu người Hong Kong vẫn thờ ơ, lãnh cảm với chính trị.
Bài học chúng ta cần rút ra là không nên chọn một hình ảnh tiêu cực của xã hội
Việt Nam để dán nhãn cho cả một thế hệ Việt Nam và chọn hình ảnh của Joshua
Wong để dán nhãn cho một thế hệ Hong Kong để rồi có sự so sánh tương phản. Suốt
17 năm qua, khắp các đường phố của Causeway Bay, của Mong Kok - nơi bây giờ chỉ
thấy hình ảnh những sinh viên học sinh đang hừng hực lửa cách mạng - vẫn nhan
nhản tuổi trẻ Hong Kong ăn chơi vô trách nhiệm.
Chúng ta học được những bài học gì qua tiến trình 17 năm tranh đấu
cho dân chủ của Hong Kong?
- Sự ra đời của Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền - Civil Human Rights Frontvào năm 2002 để thống nhất tiếng nói và sức mạnh
của 48 tổ chức xã hội là điều chúng ta cần học hỏi.
Và quan trọng hơn, những hoạt động thành công của Mặt trận này cho thấy việc
thống nhất không mang tính biểu kiến, hư danh chính trị mà nó hoạt động hiệu
quả. Bằng cách nào để 48 tổ chức xã hội có thể ngồi lại với nhau, nghe nhau và
làm việc với nhau?
- Civil Human Rights Front đã chọn bước đi đầu tiên rất chiến lược: chọn đúng ngày Hong Kong
"trở về với mẫu quốc Trung Hoa lục địa" để có được hàng trăm ngàn
người xuống đường mà Bắc Kinh không làm được gì. Bằng chiến thuật đặt Bắc Kinh
vào thế tiến thoái lưỡng nan, lãnh đạo phong trào đã "đốt giai đoạn"
của tiến trình tổ chức những cuộc biểu tình nhỏ để từng bước tiến lên những
cuộc biểu tình lớn.
- Trong suốt 17 năm dài Civil Human Rights Front chỉ chọn 3 "chủ đề" tranh đấu.
Chủ đề chống đạo luật "chống phản động vì an ninh quốc gia" nhằm dán nhãn cho bất kỳ ai không đồng ý với đường lối chính trị
của Bắc Kinh. Họ chọn một mục tiêu đấu tranh nhỏ, có thể thắng và đã buộc Bắc
Kinh phải hủy đạo luật này đối với Hong Kong sau 2 năm tranh đấu 2002-2003.
Chủ đề được lập đi lập lại là quyền bầu cử phổ thông chống lại
chính sách "đảng cử dân bầu" của Bắc Kinh. Cho đến bây giờ, chính
sách này vẫn chưa chính thức áp dụng nhưng họ đã đứng lên tranh đấu ngay từ 10
năm về trước. Họ ít chạy theo quá nhiều vấn đề tiêu cực nảy sinh trong xã hội
Hong Kong mà luôn chú tâm vào vấn đề sinh tử nhất: bảo vệ cho bằng được nền dân
chủ của Hong Kong trong hệ thống "Một Quốc Gia Hai Thể Chế". Và đây là nền tảng của chiến lược tổng thể.
Chủ đề chống chính sách giáo dục đỏ của Bắc Kinh được những nhà
lãnh đạo chụp bắt như là một cơ hội để tạo sự tham gia của học sinh, giải quyết
những âu lo của họ về viễn ảnh Thiên An Môn. Họ đã thành công với sự ra đời của
Scholarism và sự xuất hiện của một lãnh tụ trẻ tuổi mới: Joshua Wong. Sau chiến
dịch này, phong trào dân chủ của Hong Kong trở lại ngay với chủ đề tranh đấu
chiến lược cũ về quyền bầu cử - vốn là nền tảng cho sự sống còn của thể chế dân
chủ Hong Kong. Scholarism là một chiến thuật. Họ trở lại ngay với chiến lược
tổng thể nhưng với một sức mạnh mới của sự kết hợp: thành phần học sinh trung học với Scholarism, sinh viên đại học với Hiệp hội Sinh Viên Hong Kong, trí thức với Occupy Central. Và Mặt trận Dân Quyền, Nhân Quyền - Civil Humnan Rights Front bước lùi về phía sau để trở thành bộ phận tham mưu và điều
khiển toàn bộ cuộc Cách Mạng Dù.
Chúng ta học được gì từ hiện tượng Joshua
Wong?
Joshua Wong là niềm hãnh diện của tuổi trẻ Hong Kong và là biểu
tượng của phong trào dân chủ. Cậu học sinh 17 tuổi này xứng đáng để nhận ở mọi
người trên thế giới những lời ngưỡng mộ. Nhưng để xây dựng một phong trào chúng
ta cần phải cùng nhau phân tích để từ đó có một cái nhìn toàn diện hơn, hữu ích
hơn cho chúng ta trong việc rút tỉa kinh nghiệm của người khác cho việc làm của
mình.
- Trong thời đại ngày hôm nay, sẽ khó có một cá nhân trở thành
lãnh tụ để từ đó phát động một phong trào. Ngược lại, chính nỗ lực tập thể mới
xây dựng nhiều cá nhân lãnh đạo, mỗi cá nhân đóng một vai trò để hình thành nên
một cuộc cách mạng có lãnh đạo nhưng không cần lãnh tụ duy nhất theo nghĩa cổ
điển. Trong trường hợp của Joshua Wong và Scholarism: Các bạn trẻ này không những
được thừa hưởng một không gian dân chủ tương đối thuận lợi mà còn được hướng
dẫn bởi thế hệ cha anh. Một học sinh 14 tuổi đang đi học khó mà có đủ thì giờ
để tổ chức vận động 120.000 người biểu tình và sau đó tiếp tục phát triển phong
trào nếu không có sự trợ giúp. Những nhân sự cốt cán trong 300 thành viên của
Scholarism chắc chắn có nhiều người là con cái của những thành viên của phong
trào dân chủ, của Civil Human Rights Front. Nhìn kỹ vào tiến trình hoạt động
như đã trình bày ở trên, chúng ta thấy rằng Joshua Wong và Scholarism là một
chiến lược tuyệt vời nằm trong một chiến lược tổng thể của phong trào dân chủ
Hong Kong.
Đối với những nhà hoạt động dân chủ, chúng ta có thể rút ra cả
trăm bài học từ Hong Kong, bên cạnh những bài học khác từ Serbia, Ai Cập... Ở
đây chỉ xin được đưa ra vài vấn đề mang tính tổng quát.
- Đấu tranh bất bạo động không phải là một lý thuyết thuộc phạm
trù đạo đức mà đó là một phương thức khoa học, một loại
"methodology". Yếu tố cần nhất mà chúng ta thiếu nhất là khả năng đưa
ra một chiến lược tổng thể dài hạn, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, hoạt động
chuyên nghiệp với tinh thần kỷ luật... vốn là những kỹ năng và văn hóa hoạt
động mà chúng ta không được đào tạo bởi nền giáo dục cộng sản. Những vấn đề này
là thử thách lớn vì nó đòi hỏi toàn bộ chúng ta phải nâng cấp. Sẽ không bao giờ
thành công nếu hoạt động không có kế hoạch và tinh thần kỷ luật. Cũng không thể
thành công nếu có một người thảo ra kế hoạch, định rõ trách nhiệm nhưng những
thành viên không hiểu kế hoạch là gì và không quen hoạt động kỷ luật.
- Một cuộc cách mạng bao gồm hoạt động công khai và bí mật. Muốn
có được đám đông, muốn vận động quần chúng phải có một lực lượng công khai, với
những khuôn mặt mang tính thu hút và dễ nhận sự đồng cảm, hỗ trợ như Joshua
Wong. Nhưng cùng lúc, phong trào chỉ có thể tồn tại, một chiến dịch có thể được
tiếp diễn nếu được chỉ huy và điều động bởi một bộ phận bí mật hầu bảo vệ tiềm
năng trước những đàn áp có thể tiên đoán được từ nhà cầm quyền.
- Lãnh đạo không làm nên phong trào. Chỉ có phong trào mới tạo ra
những lãnh đạo và từ đó mỗi lãnh đạo gia tăng sức mạnh của phong trào. Gầy dựng
lãnh đạo phải là một công việc của phong trào dân chủ. Ngược lại, bất kỳ cá
nhân tranh đấu nào dù chỉ ở lứa tuổi 14 như Joshua Wong nếu có tiềm năng, ý
chí, lý tưởng trong sáng thì việc học hỏi, được đào tạo, được trở thành mục
tiêu xây dựng lãnh đạo của phong trào cần được xem đó là bổn phận chính đáng
của một người đấu tranh.
- Chỉ có thực sự phối hợp bằng hành động, hiểu được vai trò của
nhau trong một chiến lược tổng thể và dưới sự chỉ đạo của một bộ phận tham mưu
mới có thể thành công. Ở Hong Kong, không phải tự nhiên có được sự kết hợp của
học sinh, sinh viên và trí thức lớn tuổi. Tất cả đều nằm trong kế hoạch và đồng
thuận từ ban đầu của những người khởi xướng có tầm nhìn chiến lược đường dài.
Kết
Tôi muốn dùng phần kết này như là một tâm tình gửi đến những người
bạn của tôi, những người bạn mà cuộc đời của họ đã trở thành cuộc đời của tôi,
lòng can đảm lẫn nỗi sợ hãi của họ đã trở thành động lực giúp tôi tiến bước.
Bất kỳ một dân tộc nào đang bị trị đều cảm thấy thấp kém, đớn hèn
và đau xót khi chứng kiến hình ảnh hào hùng của những cuộc cách mạng xảy ra.
Tôi may mắn có dịp tiếp xúc, học hỏi với nhiều con người lý tưởng khắp nơi trên
thế giới tranh đấu cho tự do, dân chủ của xứ sở họ. Tôi cảm được nỗi buồn rầu
và tuyệt vọng của những người bạn Miến Điện ở núi rừng biên giới Chiang Rai
tuyệt vọng với những công việc đấu tranh của họ xem ra quá nhỏ nhoi khi đối
chiếu với thành công của các bạn xứ khác. Tôi biết được những thành viên của
Phong trào April 6 từ Ai Cập từng cảm thấy họ đã thất bại quá nhiều, dân họ quá
sợ hãi, những việc làm của họ không đem lại thành công nào; họ đã lặn lội, âm
thầm, bỏ qua tự ái, bỏ qua quan niệm nước mình nó thế, nó khác, để sang tận
Belgrade học cách tranh đấu của người Serbia và sau đó làm nên cuộc Cách mạng
Hoa Lài. Tôi cũng đã gặp những nhà hoạt động Syria ngồi nói chuyện với nhau và
cho rằng cách của "anh Srdja" mới chia sẻ, kinh nghiệm của "chàng
Mohamed Adel" mới trình bày không thể làm được ở xứ sở họ và thấy ánh mắt
buồn rầu của họ. Trong bóng tối gần như đen đặc của bắc Triều Tiên, có ai biết
được có những người thanh niên Bắc Hàn vượt biên giới, ngồi thầm lặng học tỉ mỉ
cách đấu tranh của các bạn đồng lý tưởng khác trên thế giới. Càng học họ càng
buồn rầu vì thấy quá khó, dân họ đã hết thuốc chữa, những tìm thấy ở họ dấu vết
của sự buông xuôi, bỏ cuộc thì không hề.
Chúng ta, những con người lý tưởng Việt Nam, những người mà chỉ
mới vài năm thôi, chỉ cần ngồi nhà tọa kháng là đã 4 năm tù, nhìn về Hong Kong
bằng con mắt ngưỡng phục như đã từng nhìn về Cairo bằng ước muốn thèm thuồng.
Điểm đi của chúng ta và điểm đến của họ dường như quá xa, quá dài khoảng cách.
Nhưng hãy tin rằng chúng ta đi đúng hướng. Những bạn bè của tôi,
những người đã thành công trong cuộc cách mạng của xứ sở họ cũng tin rằng chúng
ta đi đúng hướng.
Hãy tin rằng nếu không có một bạn của mình ngồi ở nhà cầm tấm bảng Tôi Muốn Biết thì khó mà sẽ có hàng người đứng giữa Ba Đình hô vang Chúng Tôi Muốn Biết; cũng như nếu Alex Chao không
vận động từng nhóm sinh viên của 7 trường Đại Học ngồi ngay ở lớp mình chụp
hình đưa bảng đòi Tự do Bầu cử Phổ quát thì đã không có hàng ngàn sinh viên đứng
lên ở Mong Kok trong những ngày qua.
Hãy tin rằng nếu không có Phạm Thanh Nghiên, Bùi Hằng, Trịnh Kim
Tiến tọa kháng tại gia thì sẽ khó mà có hàng ngàn người tọa kháng, bất tuân dân
sự trên khắp đường phố Hải Phòng, Sài Gòn, Hà Nội; cũng như nếu Joshua Wong
không bắt đầu bằng một nhóm học sinh rất nhỏ tẩy chay lớp học, với 4 học sinh
tuyệt thực để sau đó có 120.000 học sinh, sinh viên bỏ lớp xuống đường.
Hãy thấy rằng nếu muốn có Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền phong trào dân chủ Hong Kong cần đến 6 năm với 48 tổ chức xã hội
dân sự để thấy rõ vai trò của hơn 20 tổ chức xã hội dân sự mà chúng ta đang có
tại Việt Nam. Hãy tin rằng sẽ khó mà đột nhiên có ngay "Occupy Ba
Đình" nếu không có những xuất hiện nền tảng của Tuyên Bố Công Dân Tự Do,
Dã Ngoại Nhân Quyền, Cafe Nhân Quyền, Chiến Dịch 0258, Chúng Tôi Muốn Biết và
nhiều chiến dịch tiếp nối trong tương lai.
Các bạn thương yêu,
Con đường của chúng ta đi không được khởi đầu như từ mảnh đất màu
mỡ của Hong Kong sau năm 1997 mà là những ám ảnh của khủng bố và sợ hãi đã có
từ thời đấu tố giết người. Hành trình của chúng ta không được giàn trải sẵn với
cả trăm ngàn người ở công viên Victoria mà bằng những bản án dài hàng trăm năm
dành cho các đàn anh đàn chị đi trước. Nhưng chúng ta hãy nhìn xuống bước chân
của mình vừa mới bước và hãy hãnh diện rằng chúng ta đang đi, như các bạn Hong
Kong đã từng đi trong suốt 17 năm qua trên hành trình của họ. Hãy nhìn những
sinh viên học sinh trên khắp các đường phố Hong Kong như là một điềm báo: khát vọng tự do dân chủ sẽ trỗi
dậy trong tâm hồn của bất kỳ ai. Và hãy nhìn Joshua Wong, Alex
Chao để hãnh diện về Nguyễn Phương Uyên, về Đỗ Thị Minh Hạnh, để ngẩng đầu với
thế giới và tự hào: tuổi trẻ chúng ta không thua kém bất cứ ai về lòng can đảm
và ý chí tranh đấu cho sự tồn vong của dân tộc.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen